Voltooiing

Om de stervormige omwalling te realiseren werd de zuidzijde van de stad geheel afgebroken. In totaal 159 huizen en schuren gingen tegen de vlakte, waarna de uitstulping van Brielle kon worden ‘afgesneden’. Enkele stadspoorten werden verplaatst en in de binnenstad werd het Groot Arsenaal (de huidige bibliotheek) gebouwd. Deze laatste grote stedenbouwkundige ingreep werd in 1713 afgerond. De vestinggordel van Brielle telt negen bastions en vijf ravelijnen. De laatste grote restauratie vond plaats tussen 1972 en 1975.

In 1781, in de tijd van de Vierde Engelse Oorlog – waarvoor de stad in staat van hoogste paraatheid was gebracht -, werd een naast het Groot Arsenaal gelegen schuur gekocht en ingericht als affuitmagazijn, bestemd om er de onderstellen van kanonnen onder te brengen. Enkele jaren later, in 1789, verrees aan de Markt, op de plaats van de oude, een nieuwe Hoofdwacht (zie foto’s rechts), van waaruit de militaire wacht naar de poorten trokken. Onder leiding van Johan van Westenhout werd een gebouw in Lodewijk XVIstijl neergezet. De samenwerking tussen de gemeente en Johan van Westenhout beviel zo goed, dat hij twee jaar later opdracht kreeg ook het stadhuis te verbouwen. Het eeuwenoude stadhuis bestond door verschillende verbouwingen al uit een scala van bouwstijlen – zo zijn er gotische en zeventiende-eeuwse elementen in terug te vinden – en Johan van Westenhout verenigde deze aspecten in een Lodewijk XVI-stijl waardoor er ook een samenhang met de tegenovergelegen Hoofdwacht tot stand kwam. Achter het stadhuis werden rond 1623 de waag en gevangenis gebouwd.
De stadstimmerman Maarten Cornelis Paeyse verzorgde de bestekken en zag toe op de bouw. In 1630 was dezelfde Paeyse ook verantwoordelijk voor de bouw van een nieuwe vuurtoren, de Stenen Baak. En aan de voet van de Catharijnekerk werd in 1688 de Provoost gebouwd, de militaire gevangenis waarin een krijgsraadkamer en verschillende cellen waren ingericht.

De uitvoering van de verbouwing van de stadsverdediging werd gefaseerd gedaan. Met de afbraak van de wijk ’s Heer Daniëlsambacht (een aanzienlijk stadsdeel dat liep tot ongeveer de plaats van de huidige Groene Kruisweg, tegenwoordig een groene wijk waarin bijvoorbeeld een Chinees restaurant en de Jan Matthijssenlaan zijn gesitueerd) werd in 1703 gestart. De aanleg van de nieuwe Langepoort begon in 1704, de aanleg van de Zuidpoort in 1705, de aanleg van de sortie bij de Kaaipoort in 1709. In 1712 en 1713 werd ten behoeve van de verdediging van de Brielse haven de Zwartewaalse dijk verplaatst en drie ravelijnen aangelegd, evenals een “enveloppe” (een extra verdedigingslinie op aanwijzing van Van Coehoorn).

De Brielse vestingwerken werden voltooid in 1713.
Driehonderd jaar later, in 2013, viert Brielle de voltooiḯng van de Brielse vestingwerken.

Naar artikel: ‘Garnizoensstad’ >>