Om de stervormige omwalling te realiseren werd de zuidzijde van de stad geheel afgebroken. In totaal 159 huizen en schuren gingen tegen de vlakte, waarna de uitstulping van Brielle kon worden ‘afgesneden’. Enkele stadspoorten werden verplaatst en in de binnenstad werd het Groot Arsenaal (de huidige bibliotheek) gebouwd. Deze laatste grote stedenbouwkundige ingreep werd in 1713 afgerond. De vestinggordel van Brielle telt negen bastions en vijf ravelijnen. De laatste grote restauratie vond plaats tussen 1972 en 1975.

In 1781, in de tijd van de Vierde Engelse Oorlog – waarvoor de stad in staat van hoogste paraatheid was gebracht -, werd een naast het Groot Arsenaal gelegen schuur gekocht en ingericht als affuitmagazijn, bestemd om er de onderstellen van kanonnen onder te brengen. Enkele jaren later, in 1789, verrees aan de Markt, op de plaats van de oude, een nieuwe Hoofdwacht (zie foto’s rechts), van waaruit de militaire wacht naar de poorten trokken. Onder leiding van Johan van Westenhout werd een gebouw in Lodewijk XVIstijl neergezet. De samenwerking tussen de gemeente en Johan van Westenhout beviel zo goed, dat hij twee jaar later opdracht kreeg ook het stadhuis te verbouwen. Het eeuwenoude stadhuis bestond door verschillende verbouwingen al uit een scala van bouwstijlen – zo zijn er gotische en zeventiende-eeuwse elementen in terug te vinden – en Johan van Westenhout verenigde deze aspecten in een Lodewijk XVI-stijl waardoor er ook een samenhang met de tegenovergelegen Hoofdwacht tot stand kwam. Achter het stadhuis werden rond 1623 de waag en gevangenis gebouwd.
De stadstimmerman Maarten Cornelis Paeyse verzorgde de bestekken en zag toe op de bouw. In 1630 was dezelfde Paeyse ook verantwoordelijk voor de bouw van een nieuwe vuurtoren, de Stenen Baak. En aan de voet van de Catharijnekerk werd in 1688 de Provoost gebouwd, de militaire gevangenis waarin een krijgsraadkamer en verschillende cellen waren ingericht.
De uitvoering van de verbouwing van de stadsverdediging werd gefaseerd gedaan. Met de afbraak van de wijk ’s Heer Daniëlsambacht (een aanzienlijk stadsdeel dat liep tot ongeveer de plaats van de huidige Groene Kruisweg, tegenwoordig een groene wijk waarin bijvoorbeeld een Chinees restaurant en de Jan Matthijssenlaan zijn gesitueerd) werd in 1703 gestart. De aanleg van de nieuwe Langepoort begon in 1704, de aanleg van de Zuidpoort in 1705, de aanleg van de sortie bij de Kaaipoort in 1709. In 1712 en 1713 werd ten behoeve van de verdediging van de Brielse haven de Zwartewaalse dijk verplaatst en drie ravelijnen aangelegd, evenals een “enveloppe” (een extra verdedigingslinie op aanwijzing van Van Coehoorn).
De Brielse vestingwerken werden voltooid in 1713.
Driehonderd jaar later, in 2013, viert Brielle de voltooiḯng van de Brielse vestingwerken.
Naar artikel: ‘Garnizoensstad’ >>
De bastions op de Brielse wallen moeten gebruikt worden om de geschiedenis van Brielle te laten zien. Dit vindt de projectgroep ‘Bastions ontsloten’, die een nieuwe bestemming voor de bastions op de Brielse wallen wil ontwikkelen. Dit jaar bestaan de wallen 300 jaar. Veel activiteiten hebben er plaatsgevonden. Nu verder.
Projectleider Rein Groen: “We moeten het interessanter maken voor toeristen en Briellenaren om in aanraking te komen met de geschiedenis van Brielle. De bastions zijn hiervoor de perfecte locatie.”
Nieuwe bestemming
Op dit moment worden de bastions voornamelijk gebruikt als opslag- en ontmoetingsruimte, bijvoorbeeld voor de 1 april vereniging. De projectgroep gaat onderzoeken op welke manier de bastions een nieuwe bestemming kunnen krijgen. Het idee ontstond tijdens een wandeling over de wallen. Groen: “Op een gegeven moment stuitten we op, wat inmiddels bekend staat als het Kruitmagazijn. Verscholen onder het pad tussen het Oranjebolwerk en Oranjeplein, was het ons nooit opgevallen. Inmiddels heeft de werkgroep ‘Kanonnen en Affluiten’ het Kruitmagazijn geopend. Hierdoor zijn we erg nieuwsgierig geworden naar wat de mogelijkheden zijn voor de andere bastions.”
Geschiedenis van Brielle
De projectgroep hoopt door de ontwikkeling van dit plan de belangstelling voor de geschiedenis van Brielle te vergroten. Daarnaast zal de projectgroep onder de titel “Van tachtigjarige oorlog tot Vrijheidsbos” een wandelroute uitzetten. De wandelroute zal van de wallen tot aan het Vrijheidsbos langs de Brielse Maas gaan. Op dit moment bestaat de projectgroep uit Marijke Holtrop, Jeanette de Lange en Roel Slachmuylders van het Historisch Museum Den Briel; Willem Delwel , voorzitter van het Erfgoedgilde Brielle en Koos Steentjes van werkgroep ‘Kannonen en Affluiten’. Mensen die mee willen werken aan het project zijn van harte welkom. Zij kunnen zich melden bij projectleider Rein Groen: reingroen@hotmail.com.
Geef een antwoord