Leve de vesting Brielle
≡Schilderijen van de Brielse vestingwerken
Door: Hans van Rutten
Zoals iedereen weet is Brielle een schilderachtige stad en dat klopt. De stad is door de eeuwen heen artistiek vastgelegd op schilderijen, aquarellen, tekeningen en etsen. Maar hoe staat het met de Brielse vestingwerken?
Brielle heeft al lang vestingwerken om de stad heen gehad, maar nog niet in de hoedanigheid zoals wij die nu kennen.
Al in 1338 krijgt het stadsbestuur toestemming om de bebouwde kom te omringen met wallen en vesten. In de 15de eeuw zijn er rekeningen bekend waarin wordt gesproken over “ houten vesten” en “een stenen bekleding”. De vesting liep in het zuiden veel verder door. De Zuidense poort lag bij de toegang naar de Rick.
In de 16de eeuw komen er aanpassingen. Ook doordat er een nieuwe verbinding naar de Maas wordt gemaakt i.v.m. het verzanden van de haven. Begin 17de eeuw krijgt Brielle de huidige stervorm en hierdoor verdwijnt in het zuiden nagenoeg de wijk Danielsambacht. Poorten worden afgebroken en op andere plaatsen weer opgebouwd. In het midden van de 18de eeuw worden de bastions gemoderniseerd en het kruithuis gebouwd. In de 19de eeuw had de vesting strategisch weinig betekenis meer. In 1894 wordt de Waterpoort en in 1900 de Zuidpoort afgebroken, toch zijn in die periode de meeste bomvrije gebouwen opgetrokken. In de 2de wereldoorlog worden op de bastions V en VI barakken geplaatst. Tevens worden er bunkers aangelegd. In 1972 wordt gestart met de restauratie van de wallen, poorten, ravelins, bastions en vesten zodat ze op 15 oktober 1975 in gebruik worden genomen.
De meeste schilderijen die gemaakt zijn hebben vaak betrekking met “een gezicht op Brielle” waardoor de vestingwerken ook te zien zijn. Of de schilderijen zijn vanaf de vestingwerken gemaakt.
Hierbij een opsomming van schilders die de vestingwerken verwerkt hebben in hun schilderijen.
Daniel Vosmaer (1622-1666)olieverf 1658-1660. Is getrouwd met Annetje Eduards de Neeff, weduwe van de Brielse bakker Jan Wisse. Hij heeft een schilderij gemaakt “Gezicht op Den Briel”. Waarop de noord-oost hoek van de vesting te zien is. Collectie Historisch Museum Den Briel. Objectnummer 49.7. Schilderij is in bruikleen van de Detroit Institute of Arts:
Gezicht op Brielle van A. Zeeman kopergravure 1727. Collectie Historisch Museum Den Briel. Objectnummer 4064
Gezicht op Brielle vanuit de doelen Abraham Rademaker (Lisse 1676-1735) ets Kunstschilder, etser, tekenaar. Titel van de ets “ De groote Kerk te Brielle uit den Doelen 1736”. Wie heeft deze ets gemaakt? Volgens gegevens is hij op 21 januari 1735 in Haarlem overleden. Collectie Historisch Museum Den Briel. Objectnummer 4224
Gezicht op Brielle vanaf de wallen A. Moerman olieverf 1909. Collectie Historisch Museum Den Briel. Objectnummer 3745
Gezicht op Brielle vanaf de Groene Kruisweg Frans Spuijbroek (1905-1936) ets 1935. Woonde in Hellevoetsluis. Collectie Historisch Museum Den Briel. Objectnummer 1890
Gezicht op Brielle van Martinus Leonardus Middelhoek (1898-1986) olieverf 1940-1950. Kunstschilder woonde in Brielle. Collectie Historisch Museum Den Briel. Objectnummer 4398
Gezicht op de vestingwerken (monnik en beer) Arie van Soest tekening 1947. Collectie Historisch Museum Den Briel. Objectnummer 0012
Gezicht op Meeuwenoord van Pieter Middelhoek (1930-2004) aquarel 1966. Woonde in Brielle en is zoon van Martinus Middelhoek. Collectie Historisch Museum Den Briel. Objectnummer 4396
Annet Proost Brielle
Gezicht op de noordpoort Bep Mensinga- Bruin aquarel 1999. Collectie Historisch Museum Den Briel. Objectnummer 4622
Anja C. Pieké aquarel 2011 illustrator. Vrouw van auteur Frank Herzen (1935-2007) Hellevoetsluis. Collectie Historisch Museum Den Briel. Objectnummer 5842.01
Deze lijst zal niet volledig zijn en zoals ik al aangaf zijn er weinig schilderijen van de vesting zelf gemaakt. Dit komt omdat het grootste gedeelte van de wallen destijds niet toegankelijk was. Alleen een beperkt deel van de oostelijke wallen mocht worden betreden. Na de oorlog zijn de westelijke en noordelijke delen vrijgegeven. Ik houd me natuurlijk aanbevolen voor aanvullingen.
Gegevens zijn ontleend uit;
• Brielse Straatnamen van J.Klok Jzn 2006 ISBN 9064695814
• Voorne Putten van Peter Don 1992 ISBN 90-6630-346-8
• De mooiste plekjes van Brielle van Marijke Holtrop. Verkrijgbaar in het Historisch Museum Den Briel
• Historisch museum Den Briel. Website www.historischmuseumdenbriel.nl
• Annet Proost. Website www.annetproost.nl
Geef een antwoord