Van vuurtorens e.d. gesproken, hebt U wel eens, waarde Lezer, een borrel of, wanneer Uw noodlot U tot geheel-onthouder liet afzakken, een flesje Pepsi-Colà gedronken in het café “de Zalm” in de hoofdstraat te Brielle? Gelet op deze schijnbaar onlogische overgang, zult U wellicht denken, dat wij, op het ogeblik dat we dit schrijven, te veel op hebben maar bij toeval zoudt U zich daarin toch voor ditmaal vergissen. Het “onlogische” is hier toch werkelijk slechts “schijnbaar”. Immers in dat café zelf zult U , wanneer althans op Uw beurt een te veel aan borrels U dat niet belet, een oude voortoren kunnen bestijgen.
Niet wij hebben de aanwezigheid van die toren aldaar ontdekt. De vroegere archivaris van Den Briel … wiens geschilderd portret U in de Raadzaal aldaar kunt aanschouwen, had zich al aan onderstellingen met betrekking tot die toren bezondigd. Hij was de mening toegedaan, dat die toren deel zou hebben uitgemaakt van een refugium voor kloosterlingen, omdat er een onderaardse gang loopt van nabij deze toren tot in de grote Kerk. Hij, Been, heeft daarbij steeds aangenomen, dat de toren van die kerk als vuurbaken zou hebben gediend.
De tegenwoordige gemeentearchivaris, Dr J. Hofker heeft terzake nasporingen gedaan en heeft ook ons, op ons verzoek, met een bereidwilligheid, waarvoor wij hem zeer erkentelijk zijn, van zijne bevindingen en conclusies mededeling gedaan. Zij mogen hier volgen.
In de stadsrekeningen van 1455 en daarna komt ieder jaar een post voor, volgens welke grote hoeveelheden riet werden gebracht naar het “riethuys “bij der stenen vyerboet binnen der stede”. Dr HOFKER heeft nu gezocht naar deze vyerboet, die toch niet de kerktoren kon zijn, vermits die anders ten deze wel als zodanig vermeld zou zijn geweest. Uit soortgelijke posten bleek hem toen mede, dat een andere vyerboet omstreeks het jaar 1455 was een toren van de toenmalige Noordpoort. Trekt men nu een lijn van de mond van de oude haven langs de plaats waar eertijds de Noordpoort was gelegen, dan komt men juist uit bij de toren in de Zalm en niet bij de kerktoren. Deze laatste was ten opzichte van de Noordpoort ook veel te hoog om voor het richten te kunnen worden benut.
Omstreekt 1470 werd het … “Steenen Baak” gesticht terzake waarvan Dr Hofker eveneens de desbetreffende posten in de stadsrekeningen vond. Een lijn vanaf dit Baken naar de toren in de Zalm (beide torens zijn even hoog) loopt zonder meer naar de Maasmond en wel juist tussen de toenmalige zandbanken door. Het is dus, volgens Dr Hofker, duidelijk dat deze laat-gothische toren, die op de monumentenlijst staat, met zijn raampjes naar het Noorden en het Westen, de “vyerboete binnen der stede” is geweest. Later, d.i. toen de nieuwe haven werd gegraven … raakte hij in onbruik; dientengevolge werd hij vergeten en in de latere huizen der 17de eeuw ingebouwd. Hiermede wordt ook de bedoeling van de onderaardse gang toegelicht; immers, ook in de tijd van troebelen moest de torenwachter communicatie kunnen hebben met de wachter op de vuurboet, welke wachter vyerwachter werd geheten. Ter plaatse stond voor 1450 een houten vuurboet die echeter, daar men riet brandde op de toren, brandgevaar opleverde, weshalve men een stenen toren daarvoor in de plaats bouwde.1
1. Behalve met het oog op die vuurtoren kan er nog een andere reden zijn om een bezoek aan dat cafe “De Zalm, waarin wij overigens geen aandelen hebben, aan te raden althans voor diegenen die tot mijmeren geneigd zijn, hoewel daarbij wel voorwaarde is dat zij al evenmin afkerig zijn van de invloed van sterke drank als van de invloed van “vrouwenschoon”. Immers op de plaats van dit café zou eens het huis van Gerard van Voorne (“Het kind van Voorne”) gestaan hebben waar zijn moeder, de schone KATHARINA van Durby … herhaaldelijk bezoek van Graaf FLORIS ontving. Trekt het U nu niet aan om op deze zelfde plaats, terwijl U onder genot van enige bittertjes schijnbaar gedachteloos voor U uit zit te staren, over deze lang vervlogen tijden te dromen? Voorziet U dan tevens van de nummers van 20 April, 23 en 30 Juli 1948 van de Nieuwe Brielse Courant waarin U nog, alvorens te gaan dromen, onder de Titel “Het Oud-Archief van Den Briel” artikelen over die vuurtoeren (De Steenen Vierboet van Den Briel) zo ook over dat huis van “Het Kind van Voorne” kunt doorlezen. Mèèr dan zo wat twee gulden (inclusief service) zal al dat genot U wel niet behoeven te kosten.
Geef een antwoord