Ook ik heb vaak gespeeld in deze bunker, en ook wel enkele keren naar de vestkant gekropen door het tunneltje. De ramen en deuren waren dikke groen geverfde houten luiken.
Leve de vesting Brielle
≡Het kruitmagazijn in de courtine VI-VII
tekst: Aart van der Houwen
Achter de voormalige technische school aan de burgemeester H. van Sleenstraat ligt, verscholen onder het wandelpad over de zogeheten courtine tussen bastion VI en VII, een bomvrije ruimte.
In het talud aan de binnenzijde van de wallen is het gehavende maar nog goed bewaard gebleven muur en stucwerk te zien, met de – tot onlangs nog dichtgemetselde- deuren en ramen. Lange tijd had de courtine een haveloze uitstraling en bij een eerste blik had het idee kunnen ontstaan dat er bij sloop niets aan verloren zou zijn, maar dat is niet juist! Het bouwwerk is één van de oudste objecten in de Brielse vestingwallen en zelfs het enige in zijn soort. Het dateert van 1786/87, en is daarmee bijna een eeuw ouder dan de bekende wit gepleisterde ‘bunkers’ die boven op de wallen staan.
Het stenen bouwwerk is niet minder dan twaalf meter lang en viereneenhalve meter diep; door de dikke muren gaat veel van de ruimte verloren; binnen blijft slechts een ruimte over van 9,50 bij 2,50 meter. De zoldering is bolvormig en in het midden 2.89 hoog. Bovenop de 27 cm dikke dakplaat ligt anderhalve meter grond. De oorspronkelijke bestemming moet nog worden vastgesteld, maar zeker is dat de ruimte in de 19e eeuw diende als bergplaats van buskruit; er kon 3.500 kg buskruit in worden opgeslagen.
Beschrijving
Zoals gezegd diende het bouwwerk in de 19e eeuw als kruitmagazijn. De ruimte is daarvoor zeer geschikt: de muren, bijna 80 cm dik, zijn voorzien van een spouw van tien centimeter, zodat de kou, maar vooral het vocht, uit de wallen niet in de ruimte kan doordringen. Op de vloer lag een houten vlonder zodat optrekkend vocht minder invloed had. Opvallend zijn de ramen in het magazijn: die verwacht je niet in een dergelijke ruimte. De ramen konden met luiken gesloten worden. Tenslotte loopt er vanuit de ruimte een luchtkanaal met een doorsnede van bijna zeventig cm (binnenmaat) door de wallen naar buiten.
Indeling
De ruimte was opgedeeld in drie delen: het middengedeelte was het feitelijke magazijn. Aan weerszijden daarvan was een klein portaal. Hoewel de ruimte van het magazijn vrij beperkt is, zou het goed bruikbaar geweest kunnen zijn als ‘laboratorium’, waarin projectielen werden samengesteld: er was voldoende daglicht door de twee ramen en zuurstof dankzij het luchtkanaal; de houten vloer voorkwam mogelijke vonken en de beide ingangen voorkwam dat men ingesloten kwam te zitten of door onnodig door de ruimte moest lopen.
Afsluiting van de toegang
Tot in de jaren 1970 was de ruimte nog toegankelijk, zelfs kropen kinderen door het kanaal om er aan de singelzijde weer uit te komen (dit is wellicht ook de basis van de vele verhalen over onderaardse gangen in Brielle). Uit overwegingen van veiligheid of om vandalisme voor te zijn, is in het verleden besloten om de toegang tot het magazijn dicht te maken en de uitgang van het kanaal aan de buitenzijde af te sluiten. Zoals op de plattegrond van 1884 (hierboven) te zien is, stond het luchtkanaal niet haaks op de achterwand, maar leidde deze naar rechts, in de richting van bastion VII.
Herinnering
L.W. Hordijk: Ik herinner mij dat ik als jongetje van een jaar of elf, twaalf, (ca. 1964) in de bunker ben geweest en toen ook door het luchtkanaal ben gekropen; je kwam er bij de wallen weer uit. Ik weet nog dat ik halverwege op de bodem van de buis klopte en dat het daaronder hol klonk, alsof er daar nog een ruimte was.
Naschrift:
Begin juni is bij het Vestingmuseum navraag gedaan over de oorspronkelijke bestemming van het bouwwerk. De aanvraag is de 19e in behandeling genomen.
Courtine Opgeknapt
Onlangs de werkgroep “Kanonnen en Affuiten” van het Erfgoedgilde Den Briel de Courtine helemaal opgeknapt. Lees de verslagen van juni t/m september 2016 en bekijk de foto’s om het proces te kunnen zien voltrekken:
- Foto-verslag juni 2016: https://www.levedevestingbrielle.nl/nieuws/werk-a-d-vesting-juni-nieuwe-kanonnen-versterken-de-vesting-brielle
- Foto-verslag zomer 2016: https://www.levedevestingbrielle.nl/geen-categorie/werk-aan-de-vestingwerken-zomer-op-de-brielse-wallen
- Foto-verslag september 2016: https://www.levedevestingbrielle.nl/nieuws/werk-op-de-brielse-wallen-in-september
Geef een antwoord